Đông Y và Cột Sống

Giao Lộ của Kinh Lạc, Tạng Phủ và Hệ Thần Kinh

1. Cột sống trong quan niệm Đông y

Đông y gọi trục sống lưng là Đốc mạch – “biển của Dương mạch”, nơi hội tụ toàn bộ dương khí cơ thể.

Hai bên là Bàng quang kinh, chứa hệ thống huyệt Bối Du, mỗi huyệt liên hệ trực tiếp đến một tạng phủ (Tâm Du, Can Du, Phế Du, Thận Du…).

Như vậy, mỗi đốt sống không chỉ là xương và dây thần kinh, mà còn là cửa ngõ để điều hòa khí huyết đến từng cơ quan.

2. Liên hệ giữa đốt sống và tạng phủ

Hình minh họa đã chỉ rõ:

Đốt sống cổ (C1–C7): ảnh hưởng não, mắt, tai, mũi, họng → Đông y quy về Tâm, Can, Phế. Khi lệch lạc → gây đau đầu, mất ngủ, viêm xoang, chóng mặt.

Đốt sống ngực (D1–D12): chi phối tim, phổi, dạ dày, gan, thận… → tương ứng với Ngũ tạng. Ví dụ: D5 liên quan Tâm, D9 liên quan Thận.

Đốt sống thắt lưng (L1–L5): liên hệ ruột, bàng quang, sinh dục → ứng với Tỳ, Thận. Lệch → táo bón, tiểu khó, đau lưng.

Xương cùng – cụt: gắn liền Hạ tiêu (bàng quang, trực tràng, tử cung).

🔑 Như vậy, khi cột sống mất ngay ngắn, khí huyết ở Đốc mạch không thông, sẽ gây bệnh khắp nơi.

3. Bệnh chứng nhìn từ Đông y

Trong Đông y, cột sống cong vẹo hay chèn ép thần kinh tương đương với:

Khí trệ – Huyết ứ: đau nhức, tê liệt, co cứng.

Can khí uất: sinh bệnh ở sườn, ngực, tiêu hóa.

Thận hư – Tủy hải bất túc: đau lưng, yếu chi dưới, suy giảm trí nhớ.

Đàm thấp nội đình: tắc nghẽn kinh mạch, sinh chóng mặt, mờ mắt.

4. Điều trị và dưỡng sinh theo Đông y
5. Huyệt đạo dọc cột sống

Đại chùy (D7): điều hòa dương khí toàn thân, chữa sốt, cảm mạo.

Mệnh môn (D4–D5 vùng thắt lưng): bổ Thận dương, mạnh gân cốt.

Thận du (D9): bổ Thận, chữa đau lưng, di tinh.

Tâm du (D5): an thần, chữa hồi hộp, mất ngủ.

Cách du (D7): hoạt huyết, chữa đau tức ngực.

1. Châm cứu – xoa bóp – cạo gió

Châm huyệt Đốc mạch kết hợp Bối Du để khai thông khí huyết.

Day ấn dọc sống lưng giúp giải phóng chèn ép, phục hồi khí cơ.

Cạo gió, giác hơi vùng lưng – tăng lưu thông kinh lạc, giải tà khí.

1. Dưỡng sinh cột sống

Khí công – Thái cực quyền: giữ sống lưng mềm dẻo, khai thông Đốc mạch.

Đứng thiền – trồng cây: giữ cột sống thẳng, cố định ý niệm nơi huyệt Mệnh môn.

Xoa bóp buổi sáng: dùng lòng bàn tay vuốt dọc sống lưng để khởi động dương khí.

5. Ý nghĩa triết lý Đông y

Cột sống là trục Trời – Người – Đất trong cơ thể:

Trên nối não – Tâm thần (Thiên).

Giữa liên hệ tạng phủ (Nhân).

Dưới gắn với Thận – Nguyên khí (Địa).

Mỗi lệch lạc nhỏ ở cột sống đều phản ánh sự mất quân bình của Âm Dương – Ngũ Hành. Chữa cột sống trong Đông y vì thế không chỉ là chữa đau nhức, mà là phục hồi trật tự vũ trụ nhỏ trong thân thể.

Đông y coi cột sống chính là “trục sinh mệnh”. Hệ thần kinh tự chủ, khí huyết, tạng phủ, tinh thần đều quy tụ nơi đây.
Chăm sóc cột sống cũng chính là chăm sóc Đốc mạch, Bàng quang kinh, toàn bộ tạng phủ. Khi trục sống ngay ngắn, khí huyết thông suốt, thần minh tự tại, thân tâm hòa hợp.